Tadzjikistan
Tadzjikistan ligt in het hart van Azië temidden van de hoogste bergen op aarde. Tadzjikistan vindt zijn oorsprong in oude Perzische culturen en werd pas drie decennia geleden onafhankelijk na de val van de Sovjet-Unie. Maar liefst 90% van het land is bedekt door bergen, wat het een paradijs maakt voor trekking- en outdooravonturen. Door de jaren heen is Tadzjikistan steeds toegankelijker geworden voor toeristen. Voor velen blijft het echter een grotendeels blinde plek op de wereldkaart. Ben jij één van hen? Dan is dit overzicht iets voor jou.
Geschiedenis van Tadzjikistan
Het ontstaan van Tadzjikistan beslaat een bewogen reeks aan gebeurtenissen. Historische opgravingen tonen aan dat de regio al meer dan 4000 jaar wordt bewoond, maar veel details zijn niet bekend over deze oude culturen.
De oudste geschreven geschiedenis gaat terug tot ongeveer 500 voor Christus, toen het huidige Tadzjikistan deel uitmaakte van het Eerste Perzische Rijk. Door de eeuwen heen hebben veel machtsveranderingen plaatsgevonden, waarbij verschillende rijken en staten de regio beheersten.
Omdat Tadzjikistan precies tussen China en de westerse wereld ligt, was het een belangrijk handelsknooppunt op de zijderoute. Deze economisch strategische positie bracht territoriale aspiraties met zich mee vanuit alle richtingen. Onder andere Alexander de Grote en Dzjenghis Khan hebben ooit de controle gehad over het huidige Tadzjikistan.
In de 9e en 10e eeuw stond het huidige Tadzjikistan daadwerkelijk onder Perzische controle als deel van het Saminidische rijk. Ismail Samani regeerde dit rijk tijdens de hoogtijdagen en leidde de Saminiden naar grote macht en welvaart. Tadzjikistan is uiterst trots op de Perzische renaissance in de regio gedurende de hoogtijdagen van het Samanische rijk en Ismoil Somoni wordt beschouwd als de nationale held. Zijn nalatenschap is vandaag de dag alomtegenwoordig, en leeft bijvoorbeeld voort in de nationale munteenheid (Somoni), de naam van de hoogste bergpiek van Tadzjikistan (Ismail Somoni Peak) en zijn prominente standbeeld in de hoofdstad Dushanbe.
In 999 werd het Saminid-rijk echter verdrongen door een Turks rijk. Deze zogenaamde Karachaniden namen de controle over Centraal-Azië over, wat ook direct de huidige aanwezigheid van Turkse volkeren in Centraal-Azië verklaart (Kirgizië, Turkmenistan, Kazachstan).
Vanaf 1860 nam het Russische Rijk de controle over de Tadzjiekse gebieden, die destijds deel uitmaakten van het emiraat Bukhara. De Russische invloed en onderdrukking nam in de loop van de jaren toe ondanks groeiende weerstand en pogingen om onafhankelijkheid te verkrijgen.
Het Tadzjikistan dat we tegenwoordig kennen, kreeg vorm in 1924 toen de Tadzjiekse ASSR werd opgericht als onderdeel van Oezbekistan. Vijf jaar later, in 1929, werd het omgevormd tot de Tadzjiekse SSR, een republiek binnen de Sovjet-Unie en vanaf dat moment gescheiden van Oezbekistan. De Tadzjiekse SSR bleef bestaan totdat de Sovjet-Unie in 1991 uiteenviel. Toen werd het land definitief onafhankelijk en ontstond het Tadzjikistan dat we heden ten dage kennen.
Vlak na de onafhankelijkheid begon de Tadzjiekse burgeroorlog, die duurde van 1992 tot 1997. Regionale groeperingen in voornamelijk het oosten van Tadzjikistan – voornamelijk uit het Pamir gebergte – kwamen in opstand tegen de nieuw gevormde regering. De protesten werden neergeslagen door regeringstroepen met ondersteuning van het Russische leger. Tienduizenden mensen kwamen om het leven totdat in 1997 een vredesakkoord werd ondertekend. Hoewel spanningen zo nu en dan licht oplaaiden, bevindt Tadzjikistan zich momenteel al geruime tijd in kalm water.
Tadzjikistan vandaag de dag
De Tadzjieken vinden hun oorsprong in oude Perzische beschavingen. Momenteel wonen er ongeveer 9,5 miljoen mensen in Tadzjikistan. De hoofdstad Dushanbe verreweg de dichtstbevolkte stad met bijna 900.000 inwoners. Naast de etnische Tadzjieken en de inheemse volkeren in de bergachtige streken, leven er aanzienlijke hoeveelheden mensen van Russische en Oezbeekse afkomst in voornamelijk de stedelijke gebieden in het westen en noorden van Tadzjikistan.
Als een overblijfsel van de Sovjettijd blijft Russisch een lingua franca die door de meeste Tadzjieken goed wordt begrepen. Tadzjieks is echter de officiële landstaal en nauw verwant aan het Perzisch (Farsi). Sterker nog, Tadzjieks en Perzisch zijn in hoge mate onderling verstaanbaar. Oorspronkelijk werd Tadzjieks net als het Perzisch in het Arabische alfabet geschreven, maar tijdens de Sovjettijd werd het schrift omgezet naar het Cyrillische alfabet.
Talrijke andere Iraanse talen worden lokaal in de bergachtige delen gesproken, waarvan de meest in het oog springenden de Pamir talen in Gorno-Badachsjan zijn als wel de Yagnobi taal in het westen van Tadzjikistan. Oezbeeks wordt ook veel gesproken door de Oezbeekse gemeenschap in de grotere steden. Engels wint geleidelijk aan populariteit onder jongere generaties, maar wordt over het algemeen slechts in beperkte mate begrepen.
Ongeveer 98% van de Tadzjiekse bevolking is islamitisch. Het Suikerfeest en het Offerfeest zijn daarom vanzelfsprekend belangrijke nationale feestdagen. Een nog grotere feestdag is echter misschien wel Noroez: het Perzische nieuwjaar dat altijd samenvalt met het astronomische begin van de lente. Voor Noroez (ook wel geschreven als Nowruz of Navruz) worden landelijk altijd vele vieringen en spektakels georganiseerd. Commerciële westerse invloeden winnen ondertussen ook terrein in Tadzjikistan. Zo worden in december bijvoorbeeld kerstbomen en -decoratie rijkelijk opgetuigd.
Voedsel speelt een belangrijke rol bij feestelijkheden. Eén van de nationale gerechten van Tadzjikistan is plov, een speciaal rijstgerecht geserveerd met rundvlees. Een ander traditioneel Tadzjieks gerecht is qurutob: een vegetarisch bereiding met platbrood, verse groenten en zoute kaasballetjes (qurut). Gerechten als plov en qurutob worden meestal gegeten uit een grote gedeelde houten schaal. Thee is de nummer één drank bij elke maaltijd en heeft een belangrijke plaats in de Tadzjiekse cultuur.
De belangrijkste exportproducten van Tadzjikistan zijn aluminium en katoen. Grote hoeveelheden ruw aluminiumerts worden geïmporteerd en verwerkt door de Tajik Aluminium Company (TALCO) in de grootste aluminiumfabriek in Centraal-Azië. De teelt van katoen werd gestimuleerd tijdens de Sovjettijd en beslaat momenteel de helft van de totale landbouwproductie.
Een andere belangrijke bron van inkomsten voor Tadzjikistan is het overmaken van geld door Tadzjiekse arbeidsmigranten in Rusland. Reizen naar Rusland voor werk is relatief gemakkelijk voor Tadzjiekse staatsburgers. De salarissen in Rusland liggen enkele malen hoger dan in Tadzjikistan, waardoor Rusland een populaire werkbestemming is.
Veel gezinnen zijn afhankelijk van het overmaken va geld door familieleden die in Rusland werken. Ongeveer de helft van het BBP van Tadzjikistan is naar schatting afkomstig van dergelijke overboekingen uit Rusland, waardoor de economie van Tadzjikistan zeer afhankelijk is van arbeidsmigranten in het buitenland. Tadzjikistan exploiteert ook verschillende grote waterkrachtcentrales, waaronder de dammen nabij de steden Norak en Khujand.
Natuur
Ongeveer 90% van Tadzjikistan is bedekt met bergen die zich uitstrekken ten westen van de Himalaya. Slechts enkele delen in het zuiden en verre noorden van Tadzjikistan komen niet boven 1000 meter uit. De hoogste bergen bevinden zich in het oosten van het land, waar zich enkele van de hoogste toppen ter wereld bevinden, oplopend tot maar liefst 7.495 meter. De bergen bouwen zich nog steeds actief op, wat ze een ruig en majestueus karakter geeft.
Tadzjikistan huisvest een eindeloze lijst aan fantastische meren. De bekendste meren zijn Iskanderkul, Alovudinkul en Kulikalon in het noordwesten, terwijl de Pamirs schitteren met onder anderen Zorkul, Yashikul, Karakul en het meer van Sarez. Er zijn ook verscheidene grote stuwmeren voor het opwekken van waterkracht, de twee grootsten zijn het Kayrakkum-reservoir bij Khujand in het noorden en het reservoir van Norak net ten zuidoosten van Dushanbe.
Gelegen midden in het hart van Azië, ver weg van welke zee of oceaan dan ook, heeft Tadzjikistan een droog landklimaat. De zomers in de hoofdstad Dushanbe zijn standaard uiterst heet en droog met temperaturen die vaak genoeg oplopen tot 40˚C. Tegelijkertijd is sneeuwval de normaalste zaak in de winter. Iets hoger in de bergen zijn de zomertemperaturen al een stuk gematigder en is er meer vegetatie te vinden.
In het hooggebergte boven de 3000 meter zijn de landschappen meestal kaal met absoluut steenkoude temperaturen in de winter. Diverse wilde dieren leven in de Tadzjiekse bergen, waaronder sneeuwluipaarden, bruine beren, wolven en grazers zoals Marco Polo-schapen (endemisch in de Pamirs) en markhor, een geitensoort met grote schroefhoorns.
De Tadzjiekse natuur is voor het grote publiek relatief onbekend, ook omdat de voorzieningen voor toerisme nog onderontwikkeld zijn. Desalniettemin bieden de Tadzjiekse bergen geweldige mogelijkheden om te wandelen en andere buitenactiviteiten te ondernemen. Vooral het Fann-gebergte in het noordwesten en de Pamirs zijn ideale bestemmingen voor trektochten.
Ben je klaar voor een onvergetelijk trekkingavontuur? Bezoek onze trekpagina of neem direct contact met ons op via onderstaand formulier. Dat kan gewoon in het Nederlands! Bezoek ook de speciale pagina's over het Fann-gebergte en de Pamirs om meer te weten te komen over deze twee droombestemmingen die zijn geknipt voor meerdaagse trektochten.
Is Tadzjikistan veilig?
Door de onbekendheid van Tadzjikistan rijzen er begrijpelijkerwijs wel eens vragen op rondom de veiligheid om er naar toe te reizen. Veel reden tot bezorgdheid is er echter niet! De gebieden met een verhoogd risico zijn beperkt tot het grensgebied met Afghanistan in het zuiden wegens vermeende clandestiene drugssmokkel. Het grensgebied met Oezbekistan in het noordwesten kan daarnaast enig gevaar opleveren met betrekking tot landmijnen. Trekroutes blijven echter ver weg van alle potentieel gevaarlijke grensgebieden.
Risico's in verband met terrorisme zijn niet hoger dan in Europese landen. Het afgelopen decennium is er één terroristische aanslag geweest, in 2018, toen vier wielertoeristen werden gedood in het zuiden van Tajikistan. Onder de slachtoffers was een Nederlander, waardoor het ook veel media-aandacht kreeg in Nederland. Deze tragedie was echter een nogal op zichzelf staande gebeurtenis. Terrorismerisico's kunnen uiteraard nooit worden uitgesloten, maar kunnen over het algemeen beschouwd worden als laag. De regering hanteert vrij strikte (en soms onorthodoxe) maar effectieve maatregelen om uitspattingen van extremisme in te dammen.
In het verleden deden zich af en toe ongeregeldheden voor. Vooral in de jaren 90 vonden onlusten plaats tussen groeperingen uit de provincie Gorno-Badakhshan en de regering in Dushanbe. Die tijden liggen echter ver achter ons en de huidige politieke situatie is al lang stabiel. Al met al gelden voor het huidige Tadzjikistan voornamelijk de standaardrisico's die gepaard gaan met reizen in vrijwel elk land (zakkenrollen, enz.). Over het algemeen kan Tadzjikistan als een veilig land worden beschouwd waar je zorgeloos naar toe kunt reizen.
Landinformatie Tadzjikistan
Beste reistijd
Tadzjikistan heeft een landklimaat met hete zomers en koude winters. Het trekkingseizoen is in de zomer en loopt van mei tot september, wanneer de temperaturen het aangenaamst zijn. In de bergen liggen de temperaturen overdag in de zomer meestal rond de 20 tot 25˚C. In de lagere regionen (o.a. Dushanbe) kan het in de zomer extreem warm (> 40˚C) zijn met aangename temperaturen 's nachts.
In het grootste deel van Tadzjikistan zijn trektochten niet het hele jaar door mogelijk. Buiten het hoogseizoen kunnen de omstandigheden ijzig koud zijn in de hoge bergen met paden die bedekt zijn met veel sneeuw. Voor de hoogste wandelroutes in het Pamir-gebergte (> 4000 m) kan sneeuw trektochten tot eind juni bemoeilijken.
De hoeveelheid neerslag in Tadzjikistan varieert gedurende het jaar. In de zomer en vroege herfst regent het bijna helemaal niet. De rest van het jaar valt er meer neerslag, waarbij de regenval het hoogst is in het vroege voorjaar. Goede regenkleding is onmisbaar als je in de zomer buiten het trekkingseizoen gaat hiken, vooral in de bergen ten noorden van Dushanbe, waaronder het Fann-gebergte en de Zerafshan Range. Het Pamir-gebergte is droger met relatief weinig regen gedurende het hele jaar.
Geld en winkelen
Tadzjikistan gebruikt de Tadzjiekse Somoni (SOM) als betaalmiddel. Amerikaanse dollars of euro's worden ook soms geaccepteerd, maar zijn geen officiële valuta. 10 somoni is gelijk aan ongeveer 1 euro. Het kan moeilijk zijn om geld op te nemen bij geldautomaten met buitenlandse creditcards en betaalpassen. Vooral buitenlandse pinpassen worden nauwelijks geaccepteerd. Creditcards werken meestal wel na wat proberen her en der. Het kan raadzaam zijn om contante dollars of euro's mee te nemen om om te wisselen. Er zijn veel banken waar dollars en euro's kunnen worden omgewisseld.
Tadzjikistan is een relatief goedkoop land. Hier zijn enkele prijsindicaties:
Hoofdgerecht in restaurant: 2-4 USD 0.5L bier in een bar: 1 USD 0.5L fles frisdrank: 0,5 USD 15 min taxirit: 2-3 USDAfdingen is gebruikelijk in Tadzjikistan op de bazaars of bij het onderhandelen met chauffeurs. De meeste winkels, bars en restaurants zijn zeven dagen per week geopend. De exacte openingstijden variëren.
Transport
Het openbaar vervoer is beperkt in Tadzjikistan. Dushanbe heeft een busnetwerk waarmee je je door de stad kunt verplaatsen. Er zijn ook mashrutka's (kleinere busjes) en clandestiene auto's die vaste lijnen in de stad rijden. Taxi's zijn relatief goedkoop. Een taxirit binnen Dushanbe kost meestal minder dan 2 euro.
Voor regionale reizen, bijvoorbeeld als je de bergen in gaat, zijn er geen mogelijkheden met het openbaar vervoer. Hiervoor maken de Tadzjieken veelal gebruik van gedeelde auto's. Elke bestemming heeft zijn eigen verzamelplaats in Dushanbe met auto's die vertrekken zodra ze vol zijn. Deze verzamelplaatsen zijn echter niet goed aangegeven, waardoor het moeilijk kan zijn om uit te zoeken waar je precies heen moet. Autoverhuurbedrijven zijn schaars en zijn vaak duur, zelfs naar westerse maatstaven. In de meeste gevallen is het makkelijker om een persoonlijke chauffeur met auto te huren.
Kleding
Als je in de zomer reist, heb je meestal luchtige kleding nodig om de hoge temperaturen het hoofd te bieden. Alleen 's nachts in de bergen heb je warme kleding nodig, want de temperatuur kan sterk dalen op hoogte zodra de zon ondergaat.
Er zijn geen beperkingen met betrekking tot wat je op straat in Tadzjikistan kunt dragen. Ook al is Tadzjikistan een islamitisch land, vrouwen hoeven bijvoorbeeld geen hoofdbedekking te dragen. Alhoewel je kunt dragen wat je wilt, is het goed om eraan te herinneren dat Tadzjikistan nogal een conservatief land is. Vooral in de bergdorpen wordt het ongepast geacht om te korte kleding te dragen. Het is goed om hier rekening mee te houden, omdat mensen meestal te beleefd zijn om er iets over te zeggen.
Inreisvereisten
Reizen naar Tadzjikistan wordt steeds eenvoudiger en veel nationaliteiten kunnen zonder visum binnenkomen. Paspoorthouders van de meeste westerse landen kunnen naar Tadzjikistan reizen zonder visum. Niettemin kunnen de toegangseisen variëren per nationaliteit.
Als je wel een toeristenvisum nodig hebt, kun je deze volledig online verkrijgen via evisa.tj voor bijna alle nationaliteiten. Als alternatief is ook een visum-on-arrival beschikbaar voor de meeste reizigers. Bekijk deze overzichtspagina voor meer informatie over de inreisvereisten.
Elektriciteit
De voedingsspanning in Tadzjikistan is 220V. In Tadzjikistan worden twee stekkertypes (C en F) gebruikt. Allebei deze typen hebben twee ronde pinnen. Deze stekkers worden ook in het grootste deel van Europa gebruikt. Vanuit Nederland of België heb je dus meestal geen reisadaptor nodig. Dit is alleen het geval mocht je stekkers gebruiken met drie pinnen of stekkers die niet over de twee ronde pinnen beschikken. Af en toe kunnen er korte stroomstoringen optreden in Tadzjikistan.Internet en bellen
Een lokale simkaart kost doorgaans 5 tot 10 euro en kan worden verkregen op vertoon van je paspoort. Dit duurt meestal 5 tot 10 minuten. In de grotere steden zijn er veel telecomwinkels die simkaarten verkopen. Enkele van de grootste providers zijn MegaFon en Tcell. Er is geen bereik in de afgelegen delen van de gebergten.
Wifi is in de meeste hotels beschikbaar, hoewel de snelheid niet altijd optimaal is. Homestays in de bergen hebben meestal geen wifi.
Eten en drinken
De Tadzjiekse keuken heeft veel gemeen met de andere landen in Centraal-Azië. De basisvoedingsmiddelen zijn rijst, brood, vlees en zuivelproducten. De Tadzjieken zijn dol op vlees, wat het leven moeilijk kan maken als je vegetariër bent. Op de menukaart zijn gerechten te vinden als plov, shurbo en laghman. Bekijk deze pagina voor enkele van de meest typische Tadzjiekse gerechten.
In de Tadzjiekse cultuur neemt thee een zeer belangrijke plaats in. Elke maaltijd of sociale samenkomst gaat meestal gepaard met thee. Wees dus bereid om veel thee te drinken als je Tadzjikistan bezoekt.
Alcoholische dranken zijn vrij verkrijgbaar in heel het land, vooral vanwege de voormalige Sovjet-invloeden. Het drinken van alcohol is niet extreem belangrijk in de Tadzjiekse cultuur, maar wordt wel algemeen geaccepteerd. Er zijn zelfs lokale bieren en wijnen. Dus geen zorgen voor degenen die graag uitgaan, er zijn genoeg bars en clubs waar je een drankje kunt doen.
Veiligheid
Tadzjikistan is veilig voor toeristen. Zelfs 's nachts is het veilig om op straat rond te lopen. Het is zeer zeldzaam dat toeristen het doelwit zijn van overvallen. Er zijn in Tadzjikistan over het algemeen slechts kleine risico's die bestaan bij het reizen in vrijwel elk land ter wereld (zakkenrollen enz.).
De ziekenhuizen en het zorgstelsel behoren niet tot de besten ter wereld. Zorg altijd dat je goed verzekerd bent.
Bekijk voor vertrek ook altijd actuele reisadviezen voor Tadzjikistan, zoals die van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken.
